لاستیک خودرو کی باید تعویض شود؟

تعویض به موقع لاستیک خودرو یکی از مهمترین عوامل حفظ ایمنی راننده و سرنشینان می‌باشد که گاه ممکن است کمتر به آن توجه شود. آیا می‌دانید چه علائمی نشان می‌دهد لاستیک خودرویتان نیاز به تعویض دارد؟ یا چگونه می‌توان زمان مناسب برای تعویض لاستیک را به‌درستی تشخیص داد تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود؟ شناخت دقیق این نشانه‌ها به شما کمک می‌کند تا تصمیمی هوشمندانه و ایمن در نگهداری ماشینتان بگیرید و هزینه‌های ناخواسته ناشی از خرابی‌های ناگهانی آن را کاهش دهید.

در این مقاله به تمامی علائم فرسودگی و معیارهای اساسی تشخیص زمان تعویض تایر می‌پردازیم و راهکارهای ساده و کاربردی برای افزایش طول عمر کلاسیک‌های شما عزیزان ارائه می‌نماییم.

چه زمانی باید لاستیک خودرو را تعویض کرد؟

لاستیک خودرو از حیاتی‌ترین اجزای ایمنی در رانندگی است که سلامت آن مستقیماً بر کنترل خودرو و حفظ تعادل آن تاثیر می‌گذارد. اما سؤال مهم اینجاست که لاستیک خودرو کی باید تعویض شود؟ در ادامه با نشانه‌هایی آشنا می‌شوید که به شما کمک می‌کنند زمان مناسب برای تعویض لاستیک را تشخیص دهید.

 گذشت زمان از تاریخ تولید لاستیک

• با گذشت ۵ تا ۷ سال از زمان تولید تایر، حتی در صورتی که خودرو استفاده زیادی نداشته باشد، مواد لاستیکی به کار رفته در ساختار آن دچار فرسودگی می‌شوند. این فرسودگی به مرور موجب کاهش خاصیت ارتجاعی و چسبندگی تایر به جاده شده و احتمال بروز ترک‌های سطحی یا عمیق را افزایش می‌دهد. بهتر است پس از گذشت این بازه زمانی، وضعیت لاستیک را به‌طور منظم بررسی کنید و در صورت مشاهده کوچکترین نشانه‌ای از پوسیدگی، نسبت به تعویض آن اقدام نمایید.

کم شدن شیارهای کم عمق 

• در طراحی لاستیک خودرو، شیارهایی وجود دارد که وظیفه آن‌ها هدایت آب و افزایش چسبندگی خودرو به سطح جاده است. اگر به مرور زمان ارتفاع این شیارها کم شود و با سطح لاستیک  گردد یا به علامت‌های هشدار دهنده ی سایش برسد، عملکرد لاستیک در چسبیدن به سطح جاده کاهش چشمگیری پیدا می‌کند. این موضوع مخصوصاً در جاده‌های خیس یا لغزنده، احتمال لیز خوردن خودرو و بروز تصادف را افزایش خواهد داد. بنابراین اگر شیارهای لاستیک کم‌ عمق شده‌ اند یا به نشانگر سایش رسیده اند توصیه می‌کنیم تایرهای خودرویتان را را تعویض کنید تا ایمنی ماشینتان حفظ شود.

پوسیدگی و ترک‌ خوردگی سطحی یا عمیق تایر:

• تماس مداوم با نور خورشید، تغییرات دمایی، مواد شیمیایی سطح جاده و فشار باد بالا باعث بروز ترک‌های ریز یا درشت روی سطح لاستیک می‌شود. این ترک‌ها اگر سطحی باشند، نشانه شروع فرسودگی هستند، اما در صورت گسترش، ساختار تایر را دچار ضعیف کرده و ممکن است هنگام حرکت، منجر به انفجار آن شوند. تشخیص زودهنگام این پوسیدگی‌ها و ترک‌ها از طریق بازدیدهای دوره‌ای، راهی مؤثر برای جلوگیری از حوادث ناخواسته است.

نمایان شدن سیم یا نخ‌های داخلی لاستیک

• در صورتی که سطح لاستیک به اندازه ای سائیده شود که ساختار تقویتی آن (سیم‌های فلزی یا نخ‌های تقویتی) قابل مشاهده گردد، باید فوراً برای تعویض لاستیک اقدام کرد. دیده شدن این لایه‌ها نشان می‌دهد که لاستیک دیگر توان تحمل فشار و نیروهای وارده را ندارد و هر لحظه امکان پاره شدن یا ترکیدن آن وجود دارد. این وضعیت از مهمترین و اضطراری‌ ترین علائم برای تعویض تایر محسوب می‌شود.

برآمدگی یا تورم در بدنه‌ی لاستیک (نشانه‌ی آسیب درونی)

•  اگر روی دیواره یا سطح لاستیک، برآمدگی، تورم یا هر نوع برجستگی غیرطبیعی مشاهده کردید، به ویژه اگر این مشکل همراه با ترک خوردگی یا سایش بود، بایستی آن را نشانه‌ای جدی از آسیب داخلی بدانید. این برآمدگی‌ها معمولاً نتیجه ضربه‌های شدید، عبور با سرعت از دست‌ انداز، یا فشار زیاد به لاستیک در مدت زمانی طولانی هستند و نشان می‌دهند که لایه‌های داخلی لاستیک دچار آسیب شده اند. در چنین شرایطی، ادامه‌ی رانندگی با این تایر خطرناک است و باید در اسرع وقت آن را تعویض کرد تا از بروز حوادث بد جلوگیری شود.

پایان کارکرد مفید بر حسب کیلومتر طی‌ شده

•  به‌ طور معمول، لاستیک‌های خودرو پس از پیمایش حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر به پایان عمر مفید خود می‌رسند. با این حال این عدد ممکن است با توجه به کیفیت تایر، سبک رانندگی، نوع مسیرها و فشار باد متفاوت باشد. به همین دلیل علاوه بر شمارش کیلومتر طی شده، باید به وضعیت ظاهری و عملکردی تایر نیز توجه کرد. اگرچه تایر به این مسافت نرسیده باشد، ممکن است به دلایل دیگر نیاز به تعویض پیدا کند.

ساییدگی نامنظم یا ناهماهنگ سطح لاستیک

•  اگر متوجه شدید که بخشی از سطح لاستیک، بیشتر از بخش‌های دیگر ساییده شده یا طرح ساییدگی در لاستیک‌های جلو و عقب تفاوت دارد، این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات فنی در خودرو باشد؛ مانند ناهماهنگی در تنظیم زوایای چرخ‌ها یا تنظیم نبودن میزان باد لاستیک‌ها. این نوع ساییدگی علاوه بر کاهش عمر مفید لاستیک، می‌تواند باعث اختلال در عملکرد فرمان‌پذیری خودرو و کاهش ایمنی رانندگی شود. در چنین شرایطی، لازم است سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو بررسی و تنظیم شود و در صورت نیاز، لاستیک‌های آسیب دیده نیز تعویض گردند.

عدم تعویض دوره‌ای تایرها به روش ضربدری یا محوری

•  اگر لاستیک‌های خودرو به طور مرتب و در بازه‌های زمانی یا کیلومتری مشخص، معمولاً هر ۱۰ هزار کیلومتر، جابجا نشوند (برای مثال از جلو به عقب یا به‌ شکل ضربدری)، بعضی از لاستیک‌ها بیشتر از بقیه در معرض فرسایش قرار خواهند گرفت. این موضوع نه تنها عمر مفید تایرها را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند ایمنی رانندگی را هم پایین بیاورد و در نهایت سبب افزایش هزینه‌های نگهداری خودرو شود. برای اینکه همه‌ی لاستیک‌ها به‌ طور یکنواخت مصرف شوند و عمر بیشتری داشته باشند، بهتر است جابجایان آنها طبق برنامه‌ی مشخص در سرویس‌های دوره‌ای خودرو انجام پذیرد.

نکات مهم برای افزایش عمر لاستیک‌ها

برای اینکه عمر مفید لاستیک خودروتان بیشتر شود، رعایت یک سری نکات مهم و کاربردی ضروری است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

1. رعایت شیوه صحیح رانندگی:  برای افزایش طول عمر لاستیک‌های خودرو، اصلاح روش‌های نادرست رانندگی بسیار حائز اهمیت است. اجتناب از ترمزهای ناگهانی، سرعت گیری‌های بی‌مورد، حرکت بر روی شانه خاکی جاده و انجام مانورهای تند و غیر ضروری تاثیر قابل توجهی بر کاهش سایش تایرها دارد. رانندگی با آرامش و کنترل دقیق در واقع هم ایمنی شما را هنگام رانندگی تضمین می‌نماید و هم سبب می‌گردد که لاستیک‌ها دیرتر فرسوده شوند و از دوام بیشتری برخوردار باشند.
2. خودداری از حمل بار سنگین با خودروهای سواری: خودروهای سواری عموماً برای حمل بارهای سنگین طراحی نشده اند و وزن اضافی وارد شده، فشار زیادی به لاستیک‌ ها تحمیل می‌کند. این فشار مضاعف سبب افزایش تماس سطح لاستیک با جاده و در نتیجه افزایش سرعت ساییدگی می‌گردد. بهتر است همواره میزان بار خودرو را در حد مجاز و مطابق با توصیه کارخانه سازنده نگه داشت تا فشار اضافی به تایرها وارد نشود.
3. تنظیم منظم فشار باد لاستیک‌ ها: یکی از مهم‌ ترین و ساده‌ ترین اقدامات برای حفظ سلامت لاستیک‌ها، بررسی و تنظیم منظم فشار باد آنها می‌باشد. فشار باد کمتر یا بیشتر از حد استاندارد، موجب آسیب‌های داخلی به ساختار لاستیک شده و باعث سایش نامتوازن می‌گردد. توصیه می‌شود حداقل هر ماه ۱ بار یا پس از طی مسافت هر ۱۰۰۰ تا ۲ هزار کیلومتر، فشار باد تمامی لاستیک‌ها از جمله زاپاس کنترل و تنظیم گردد تا از فرسایش ناهمگون جلوگیری و عمل آید.
4. بالانس دوره‌ای چرخ‌ها: ناهمترازی چرخ‌ها، نیروهای ناخواسته‌ای را به لاستیک‌ها وارد می‌کند که معمولاً در ابتدا قابل مشاهده نیست اما به مرور باعث ساییدگی غیرعادی تایرها می‌شود. انجام بالانس چرخ‌ها به صورت دوره‌ای، به ویژه حداقل ۱ بار در سال، کمک می‌کند تا پایداری حرکت خودرو حفظ شود و عمر لاستیک‌ها به شکل چشمگیری افزایش پیدا کند.
5. جابجایی ضربدری لاستیک‌ها در فواصل منظم: تعویض دوره‌ای جای لاستیک‌ها به شکل ضربدری سبب می‌گردد که سایش آنها به صورت یکنواخت توزیع شود و ۱ یا چند تایر دچار فرسودگی زودرس نشوند. این کار ساده و مؤثر، معمولاً پس از هر هشت هزار کیلومتر رانندگی یا هر ۶ ماه توصیه می‌شود تا عملکرد و دوام تایرها به حداکثر برسد.

سخن پایانی

به طور کلی شناخت دقیق زمان مناسب برای تعویض لاستیک خودرو، یکی از مهم‌ ترین اصول در نگهداری صحیح وسیله‌ نقلیه و ارتقای سطح ایمنی در رانندگی به شمار می‌ رود. نشانه‌ هایی همچون کاهش عمق آج، ترک‌ خوردگی، برآمدگی، سیم‌ زدگی، سایش نامتوازن و رسیدن به عمر یا کارکرد مشخص همه این موارد زنگ‌ های هشدار تعویض تایر هستند که نباید نادیده گرفته شوند. از سوی دیگر رعایت اصولی چون رانندگی نرم، تنظیم منظم فشار باد، بالانس و جا به جایی دوره‌ ای تایر ها به‌ صورت مستقیم در افزایش دوام و بهره‌ وری لاستیک‌ ها موثر خواهد بود. بی‌ توجهی به سلامت تایر، نه‌ تنها هزینه‌ های نگهداری را بالا می‌ برد، بلکه جان سرنشینان را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد. پس توجه به وضعیت لاستیک‌ها، اقدامی پیشگیرانه و مسئولانه برای تردد ایمن در جاده‌های شهری و برون‌ شهری است.